برونشکتازی، اتساع برگشت‌ناپذیر لومن برونش است که عمدتاً با سرفه مزمن و ترشحات افزایش یافته و گاهی با هموپتیزی (خونریزی از ریه) همراه است. در ادامه با علل، تشخیص و درمان برونشکتازی بیشتر آشنا می شویم.
برونشکتازی چیست؟
برونشکتازی به معنای گشاد شدن غیر قابل برگشت لومن برونش به دلیل تخریب دیواره آن است. در این حالت، برونش‌ها شکلی استوانه‌ای یا کیسه‌ای به خود می‌گیرند. اتساع معمولاً نتیجه‌ی التهاب در برونش‌ها است.
چه چیزی باعث برونشکتازی می شود؟
علت اصلی برونشکتازی در نیمی از موارد مشخص نیست. این ممکن است از طریق عفونت ریه، مادرزادی، انسداد در راه های هوایی، آسیب ایمنی، یا فیبروز در بافت ریه رخ دهد. بیماری های سیستمیک مانند بیماری های روماتیسمی، بافت همبند، کرون، و کولیت اولسروزا هم می‌توانند احتمال ابتلا به برونشکتازی را افزایش دهند.
برونشکتازی اکتسابی معمولاً به عنوان عارضه عفونت های باکتریایی و ویروسی شدید رخ می‌دهد. عفونت های ویروسی اغلب مرتبط با ویروس سرخک هستند و اتساع آن ها اغلب زمانی رخ می‌دهد که به درستی درمان نشده باشند.
علل دیگر شامل آسیب ریه ناشی از بیماری‌های مزمن که به فیبروز ریوی منجر می‌شوند، مانند سارکوئیدوز، پنوموکونیوز، سندرم شوگرن، روماتیسم مفصلی، و اسپوندیلیت آنکیلوزان است.
همچنین، آسیب به دیواره برونش ممکن است ناشی از استنشاق مواد سمی و تحریک کننده، آسیب های ناشی از قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزان، یا رفلاکس معده به مری باشد.
علائم برونشکتازی کدام اند؟
برونشکتازی معمولاً با علائم زیر همراه است:
- سرفه مزمن و مکرر: سرفه معمولاً دائمی بوده و ممکن است به مدت ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد.
- تولید خلط چرکی: خلط معمولاً سبز یا زرد رنگ است و شامل برخی از باکتری‌ها و التهابات باشد.
- هموپتیزی (خروج خون از ریه): بیشتر نیمی از بیماران سرفه خونی را تجربه می‌کنند.
- تنگی نفس: این علامت در صورت اسپاسم برونش یا پیشرفت بیشتر برونشکتازی رخ می‌دهد.
- درد در قفسه سینه: در بعضی موارد، درد قفسه سینه نیز ممکن است ظاهر شود.
- تب با درجه پایین: بیماران ممکن است تب با درجه پایین داشته باشند که معمولاً نشانه‌ی عفونت است.
- بوی بد دهان: این ممکن است ناشی از ترشحات خلطی باشد که به دهان رسیده است.
- ضعف عمومی و کاهش وزن: برخی از بیماران ممکن است ضعف عمومی و کاهش وزن را تجربه کنند.
همچنین در مراحل پیشرفته‌تر، علائمی مانند تنگی نفس شدید، آبی رنگ شدن پوست، تغییرات در شکل و اندازه انگشتان، و ضعف عضلات ممکن است ظاهر شوند.
انواع برونشکتازی
برونشکتازی ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد. اتساع مادرزادی نتیجه بیماری‌هایی است که منجر به تحریف آناتومی طبیعی برونش‌ها می‌شود. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:
- سندرم مونیر-کوهن: که ناشی از نقص در ساختار غضروف ساخت دیواره برونش است.
- نقص رشد ریه
- نقص ایمنی اولیه
- کمبود یا اختلال در عملکرد آنزیم آلفا-۱-آنتی‌تریپسین
اتساع اکتسابی ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- عفونت‌ها
- بیماری‌هایی که منجر به فیبروز ریوی می‌شوند.
- تحریک دیواره برونش، مانند استنشاق گازهای سمی یا گازهای با دمای بالا
همچنین، اتساع پاتولوژیک لومن برونش ممکن است ناشی از انسداد برونش توسط، یک تومور سرطانی یا یک جسم خارجی تنفس شده باشد.
نشانه های بیماری برونشکتازی
راه های تشخیص برونشکتازی
برونشکتازی معمولاً با استفاده از روش‌ها و آزمون‌های زیر تشخیص داده می‌شوند:
- تاریخچه بالینی و شرح حال
- معاینه فیزیکی
- آزمایشات تصویربرداری
- آزمایشات عملکرد تنفسی (اسپیرومتری)
- آزمایشات لابراتواری
استفاده ترکیبی از این روش‌ها به طور کلی منجر به تشخیص دقیق‌تر برونشکتازی می‌شود، اما توموگرافی کامپیوتری با وضوح بالا به عنوان معاینه اصلی برای تشخیص برونشکتازی، معتبرترین روش است.
برونشکتازی چگونه درمان می شود؟
این بیماری مزمن است که نیاز به مداوا و کنترل مداوم دارد. هدف اصلی درمان برونشکتازی کنترل علائم و پیشگیری از پیشرفت بیماری است. از طریق کنترل حملات مکرر عفونت، می‌توان التهاب در برونش‌ها را کاهش داد.
- استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند با از بین بردن باکتری‌های موجود در سیستم برونش، به بهبود وضعیت بیمار کمک کند. همچنین، در موارد موضعی و مناسب، جراحی نیز ممکن است لازم باشد. برای این منظور، باید برونکوسکوپی انجام شود تا انسدادهای داخلی یا خارجی برونش که باعث برونشکتازی شده‌اند، شناسایی و برطرف شوند. آنتی‌بیوتیک‌ها در کنترل حملات عفونت بسیار مهم هستند. با کنترل این حملات، ضایعات و عوارض عملکردی کاهش می‌یابد و کیفیت زندگی بیماران بهبود می‌یابد. برای مقابله با مقدار زیاد خلط، توصیه می‌شود آب فراوان نوشیده شود و از داروهای موکولیتیک استفاده شود تا خلط به راحتی دفع شود.
- فیزیوتراپی تنفسی نیز برای بهبود عملکرد تنفسی بیماران توصیه می‌شود. در صورت مشاهده علائم اسپاسم برونش یا تنگی نفس، ممکن است داروهای گشادکننده برونش تجویز شوند.
- درمان برونشکتازی باید به شیوه‌ای منطبق بر علت آن اعمال شود. این ممکن است شامل جایگزینی آنزیم‌ها در صورت کمبود آن‌ها یا تجویز ایمونوگلوبولین در صورت نقص ایمنی باشد.
- در صورت نیاز به اکسیژن درمانی طولانی مدت، باید از دستگاه اکسیژن ساز استفاده شود و فرصت‌های درمانی مناسب در منزل بیمار فراهم شود. شما می توانید با اجاره دستگاه اکسیژن ساز و دیگر تجهیزات پزشکی در منزل از مجموعه تندیس آنلاین، راحتی و آسایش را به بیمار خود هدیه دهید.
روش جراحی در درمان برونشکتازی
درمان جراحی برای برونشکتازی به ندرت استفاده می‌شود، به عنوان مثال برای بیمارانی که در معرض عوارض تهدید کننده‌ی زندگی مانند خونریزی شدید هستند، در این شرایط اورژانسی، به منظور حذف عوامل تهدید کننده‌ی زندگی، مانند آمبولیزاسیون شریان آسیب دیده، جراحی انجام می‌شود. به هر حال، برونشکتازی بیماری دائمی است و درمان ریشه‌ای آن در موارد خاص موضعی ممکن است از طریق جراحی صورت بگیرد.
تحوه درمان برونشکتازی
طول عمر بیماران برونشکتازی چقدر است؟
طول عمر بیماران برونشکتازی کاملا بستگی به شدت بیماری، نحوه درمان و وضعیت فرد داشته و متغیر است. برخی از افراد می توانند با این بیماری سال ها زندگی کنند اما برخی دیگر از بیماران ممکن است عمر کوتاه تری داشته باشند.
تفاوت برونشیت و برونشکتازی چیست؟
بیماری برونشیت به عنوان یک التهاب در برونش های ریه شناخته می شود، این بیماری موقتی است و درمان می شود. اما برونشکتازی بیماری دائمی بوده که در آن برونش ها به صورت غیر قابل بازگشت بزرگ می شوند و منجر به تغییر در ساختار و عملکرد برونش ها می شود. این بیماری با سرفه و خلط همراه است.
اگر برونشکتازی درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
یک بیماری مزمن ریوی غیرقابل برگشت و پیشرونده است. تشخیص زودهنگام و گزینه های درمانی صحیح در این بیماران حیاتی است. در صورت عدم درمان، حملات مکرر عفونت، برونکواسپاسم، نارسایی تنفسی رخ می دهد، بیماری پیشرفت می کند و عوارض افزایش می یابد. ممکن است هموپتاز تهدید کننده زندگی رخ دهد، عفونت های میکروبی غیر سلی افزایش یابد و آمیلوئیدوز ممکن است رخ دهد.
بیماران برونشکتازی باید به چه نکاتی توجه کنند؟
این بیماران نباید معاینات خود را طبق توصیه پزشک نادیده بگیرند و در صورت داشتن هر گونه شکایت باید فوراً با پزشک مشورت کنند. درمان باید به طور منظم ادامه یابد، توصیه های توانبخشی ریه باید رعایت شوند. واکسیناسیون آنفولانزا و واکسن پنومونی (پنوموکوکی) باید طبق توصیه‌ها سالانه دریافت شوند. مانند همه بیماران، بیماران برونشکتازی نیز باید سبک زندگی سالمی داشته باشند. تغذیه سالم و متعادل، ورزش منظم و خواب با کیفیت برای زندگی آن ها مهم است. علاوه بر این، سیگار و محصولات تنباکو باید اجتناب شود.
در اینستاگرام تندیس آنلاین ما را دنبال نمایید.